Yazar: admin

Kültürün Boyutları

Kararlarınızı iş arkadaşlarınıza nasıl ilettiğinizi ya da bir aileye sınır dışı edileceğini nasıl söyleyeceğinizi düşünmek için kendinize bir dakika verin. Sizinle aynı göreve sahip farklı kültürden birisinin bunu sizin söylediğiniz gibi söylemesini bekler misiniz?

Büyük ihtimalle hayır diyeceksiniz. Ancak toplum üyelerinin belli bir durumda nasıl davranıp nasıl tepki vereceğini nasıl ayırt edebiliriz?

İhtimallerden biri kültürün boyutları üzerine çalışmaktır. Kültürün boyutları bütün kültürlerde ortak insan davranışının evrensel kategorilerinin olduğunu ancak belirli sorunlar için çözüm bulmak söz konusu olduğunda kültürlerin kendine özgü tepkiler koydukları varsayımına dayanır (Layes, 2005; Thomas, 2010)

Kültürün boyutları, ulusal kültürel davranışları sınıflandırma ve gözlem yapma şansı sunar ve bu genel bir anlayış kazanmak için faydalıdır. Bize ilginç gelebilecek davranışlara düşünce temeli oluşturmaktadır.

Bir kültüre ait insanların bütün kültürlerin karşılaşabileceği aşağıdaki sorunlarla başa çıkmak için kullandıkları farklı yöntemleri tanımlamayı ve tasvir etmeyi hedefleyen çeşitli kültür boyutları geliştirilmiştir. Burada tanıtılan kültürel boyutlar bunları geliştiren en ünlü kişilerin eserlerinden alınmıştır. Geert Hofstede, Fons Trompenaars, Edward T. Hall ve the Globe Study.

 

Uyarı: Tabi ki birisi ‘özgün’ davranışları açıklamaya çalışırken klişeleştirme riski vardır. Fakat unutulmamalı ki kültürel boyutlar belli bir kültüre ait insanların çoğu için normal ve gözlemlenebilir şeylere dayanan bilinçsiz yönelimlerdir. Başka bir kültüre kendi kültürel bakış açımızdan değil, yargılarımızı bir kenara bırakarak ve tarafsız bir şekilde gözlem yaparak yaklaşılması gerektiğini hatırlamak önemlidir.

 

Güç Mesafesi

Sivil toplum örgütlerinde ya da emniyet güçlerinde hiyerarşik yapılara alışık mısınız? İş arkadaşlarınıza hitap ettiğiniz gibi patronunuza da aynı şekilde hitap edebilir misiniz?

Bu boyut sosyal ilişkilerde dengesiz gücün herhangi bir kültürden gelen insanlar tarafında ne derece kabul edildiği ile ilgilidir. Yüksek güç mesafesine sahip kültürlerde güçlü ve güçsüz arasındaki büyük fark sorun teşkil etmeyen ve beklenilen bir şey olarak görülür. Bu durum benimsenmesi güç karmaşık hiyerarşilere sebep olur.

Düşük güç mesafesine sahip kültürlerde, güç dağılımındaki belirgin farklar çok fazla sorun teşkil eden bir durum olarak görülür ve buna karşı güçlü bir şekilde mücadele edilir. Sonuç olarak bu durum kabullenmesi kolay daha düz hiyerarşilere sebep olur.

 

 

Vocal in Need bağlamında daha fazla bilgi için bağlantı

 

Bireycilik/Grupçuluk

Ailenize, arkadaşlarınıza ya da kurumlara karşı ne kadar sadıksınız?

 

Bu boyut herhangi bir kültüre ait insanların kendilerini ne derece grupçu bir oluşum içinde gördükleri ve kamu yararına hissettikleri zorunluluklar ile ilgilidir. Grupçu kültürlere ait insanlar kendilerini bir grubun üyesi olarak görürler ve hedeflerini gruptaki diğer hedefler ile bir araya getirmeye çalışırlar. Bireycilik kültürüne ait insanlar öncelikle kendilerini özgür bir birey olarak görürler ve sosyal grupların çıkarlarından bağımsız olarak kişisel hedeflerine ulaşmaya çalışırlar.

 

 

Vocal in Need bağlamında daha fazla bilgi için bağlantı

 

Belirsizlikten Kaçınma

Polis merkezinde ya da sosyal bir kurumda işlerin nasıl işlediğini anlamadığınızda kendinizi ne kadar rahat hissedersiniz?

Bu boyut karmaşık ve belirsiz durumların herhangi bir kültürde ne derece güvensizlik ve endişe yarattığını gözler önüne sermektedir. Yüksek belirsizlikten kaçınmanın görüldüğü kültürlere ait insanlar için özel ve sosyal yaşamı düzenleyen kurallar büyük oranda özveriye sahiptir. Karmaşık, düzensiz durumlar saldırganlığa bile sebep olabilecek oryantasyon bozukluğuna yaratabilir. Bu da oldukça kompleks ve katı sosyal sistemlerin oluşmasına sebep olmaktadır.

Düşük belirsizlikten kaçınmanın görüldüğü kültürlere ait insanlar için özel ve sosyal yaşamı düzenleyen kurallar daha az özveri gerektirmektedir. Kaos ve belirsiz durumlara nispeten daha sakin bir şekilde tepki verilir. Bu da daha esnek bir düzenleme sistemine sebep olur.

 

 

Vocal in Need bağlamında daha fazla bilgi için bağlantı

 

Cinsiyet Eşitliği (Globe)

Kurumunuzda kaç tane kadın patron vardır?

Kültürler toplumsal cinsiyet ve eşitsizliği farklı şekillerde ele alırlar: farklı boyutlara indirgerler.

 

 

Vocal in Need bağlamında daha fazla bilgi için bağlantı

 

İlişkiler ve kurallar: Evrenselcilik/Tikelcilik (Fons Trompenaars)

Polis memuru ya da sivil toplum örgütü çalışanı olarak yardımınıza ihtiyacı olan bir kişi ile karşılaştığınızı hayal edin. Kurallara aykırı da olsa bu kişiye yardım eder miydiniz?

 

Bu boyut, bir kültürün, insanların bir arada yaşayabilmesi ve herhangi bir koşulda uygulanmasında ısrar edilmesi için herkesçe kabul edilen kuralların tanımlanma ihtimalini ne kadar dikkate aldığını gösterir. Evrenselci kültürler bunun mümkün olduğuna inanırken tikelciler daha güçlü bir şekilde belirli koşullara odaklanırlar ve katı bir şekilde kurallara uymayı reddederler.

 

Evrenselcilik	Tikelcilik
Kurallar ve normlar duruma bağlı değildir.	Anlık duruma odaklıdır ve istisnalar mümkündür.
Karşılıklı anlaşmaya büyük önem verir.	İlişkilere büyük önem verir.

 

Vocal in Need bağlamında daha fazla bilgi için bağlantı

 

Tikelci sistem, evrenselci kültürlere anlaşılması güç ve adaletsiz gibi görünebilir, özellikle ayrıcalıklara sahip olmak için öncelikli bir durumda yer almak için hiç fırsat yoksa. Tikelci sistem güvensizlik, acizlik ve sinir gibi duygulara sebep olabilir. Tikelci kültürlere ait insanlar için evrenselci kurallara bağlılık anlaşılması güç ve sinir bozucu görünebilir. Kızgınlık ve gücenmeye bile sebep olabilirler.

 

 

Yüksek/Düşük Bağlamlı (Hall)

Bir sığınmacıya, iltica başvurusunun olumsuz sonuçlanacağını ne kadar açık bir şekilde ifade edersiniz?

İş arkadaşınıza hata yaptığını doğrudan nasıl söylersiniz?

 

Düşük bağlamlı kültürler kendilerini açık bir şekilde ifade ederler. İletilen mesajın odak noktası gerçek anlamdır.

Yüksek bağlamlı kültürler dolaylı mesajlar ile iletişim kurarlar. Üstü kapalı anlamı anlayabilmek önemlidir ve iletilen mesajı doğru bir şekilde çözümlemek için sözsüz iletişim önemlidir.

 

 

Vocal in Need bağlamında daha fazla bilgi için bağlantı

 

“İtibar” kavramı

‘Yüz’ kavramı kültürel boyut olarak tanımlanmıyor ancak yine de kültürler arasında yaygın olan bir davranış şeması olarak görülmektedir. Kültürlerin zamanla kendi yöntemleriyle çözüm yolları bulduğu evrenselci bir şema olarak görülmektedir

‘Yüz’ kavramı Asya, özellikle Çin, kültürü ile özdeşleştirilir. Ancak Batı toplumları da kendi kültürlerine adapte edilmiş haliyle buna sahiptir ve onur, prestij, iyi/kötü görünüş gibi kavramlarda kendini gösterir ve utanç ve korku gibi kavramlar ile bağlantılıdır.

Asya kültürlerinde, batı kültürlerinde olduğu gibi, ‘Yüz’ kavramı benlik ve bireyin diğer insanların olduğu kadar belirli bir davranıştan nasıl faydalanacağı fikridir. Sosyal normların ihlali yüz kavramının ortadan kalkmasına sebep olabilir.

Özellikle Asya kültürlerinde, insanlar (hem kendileri hem de karşılarındaki kişi için) itibarlarını kaybetmekten kaçınır ve itibar için çabalarlar (hem kendilerinin hem de partnerlerininki için). Bu da kendi imajlarını olumlu yönde etki etmektedir.

 

Vocal in Need bağlamında daha fazla bilgi için bağlantı

 

Önyargılar ve Klişeler

Kendinize bir dakika verin ve Afrikalı ya da Asyalı birini ve size neyi çağrıştırdığını düşünün. Size çağrıştırdıkları şeyler “klişeler” olarak bilinir.

Kaynaklar, klişelerin ne olumlu ne de olumsuz olduğunu fakat kendi uyum sistemimiz için kullanışlı bir araç olduğunu söylemektedir. Algıladıklarımızı sadeleştirerek ve düşünsel kategoriler sağlayarak bilişsel sürecimizi kolaylaştırırlar. Bu bağlamda bir klişe, değerlerin tarafsız değerlendirilmesini sağlar.

Bir diğer yandan önyargı (sıklıkla) bir kişi, grup, ülke vb hakkında yapılan olumsuz değerlendirmedir ve (genellikle) olumsuz duygular içerir (Mast & Schmid Mast 2007). Lütfen, ayrıca olumlu ön yargıların olduğunu da göz önünde bulundurun ancak bunlar kritik durumlara daha az sebep olurlar.

Klişelerden ve önyargılardan kaçınmak için

• Bunların farkında olmayı öğrenmeli
• Tarafsız bir şekilde kültürler arası bir durumu analiz ederek her ikisinin de önüne geçebilmeliyiz.

(Bkz. Durumu aynı şekilde tanımlayan Mast and Schmid Mast, 2007)

Interkulturelle Konflikte vermeiden

Nehmen Sie sich einen Moment Zeit und reflektieren Sie:  Wenn  ein Polizist dominant auftritt – spiegelt das seine Persönlichkeit wider? Wenn ein Ausländer freundlich ist und lächelt – zeigt sich darin seine Kultur? Wenn jemand laut ist – liegt das nur an seiner Persönlichkeit?

 

 

Wie wir agieren und reagieren, hängt weder ausschließlich von unserer Persönlichkeit ab noch von der Situation, in der wir uns befinden, noch von unserer Kultur allein. Unser Handeln ist das Ergebnis des Zusammenwirkens verschiedener Elemente:

• Charakter,
• Situation und
• Kultur.

(Attributionsdreieck siehe: Fachstelle für Internationale Jugendarbeit der Bundesrepublik Deutschland e.V., n.d.)

Umgang mit Interkulturellen Missverständnissen

Die Berücksichtigung der folgenden Ausführungen kann hilfreich sein, wenn wir versuchen wollen zu verstehen, warum es mit einer Person aus einem anderen Land zu einem Missverständnis gekommen ist.

Treten in interkulturellen Beziehungen Probleme auf, können die folgenden Schritte hilfreich sein:

• Beobachten Sie die Situation aktiv.
• Beschreiben Sie sich selbst und einer anderen Person die Situation.
• Bedenken Sie, dass das, was Sie erleben ,in einem anderen Zusammenhang, in einer anderen Kultur eine völlig andere Bedeutung haben kann.
• Beurteilen Sie nicht was Sie sehen sondern versuchen Sie herauszufinden, was das störende Verhalten in der anderen Kultur tatsächlich bedeutet.
• Hören Sie aktiv zu, stellen Sie Fragen und seien Sie sich der Tatsache bewusst, dass Ihr kultureller “Atlas” Sie automatisch dazu bringen wird, das Gehörte zu filtern und zu interpretieren.
• Versuchen Sie die Werte, Annahmen und Einstellungen von Menschen aus anderen Kulturen zu verstehen.
• Stellen Sie eine Beziehung her, indem Sie Gemeinsamkeiten finden.
• Wahren Sie das Gesicht – respektieren Sie andere und verschaffen Sie sich Respekt.
• Kazan-kazan çözümleri geliştirin.

Die Anwendung dieser Schritte wird Ihnen dabei helfen, die andere Kultur zu verstehen und keine voreiligen Schlüsse zu ziehen. Bei Alexander Thomas heißt es, „… , dass ein gewisses Maß an Bereitschaft und Fähigkeit zur Reflexion dessen, was man im Umgang mit ausländischen Partnern täglich erlebt, notwendig ist, um einen Prozess des interkulturellen Lernens und, darauf aufbauend, des Verstehens beziehungsweise des Erfassens von Bedingungen interkulturellen Handelns zu entwickeln, also interkulturelle Kompetenz zu realisieren.“ (Thomas 2007, S. 11).

Buzdağı Modeli: Kültürü açık bir şekilde gösterme yöntemi

Kültür, üst kısmı görünebilen ama alt kısmı deniz yüzeyinin altında kalan bir buzdağına benzetilebilir. Buz dağının görünen yüzü kültürün fiziksel anlamda görebildiğimiz bölümlerine karşılık gelmektedir.

Sürükle ve Bırak Alıştırması: Buz dağının görünen ve görünmeyen yüzüne hangi unsurları yazardınız?

 

Görülebilir unsurların hiçbiri, bu unsurların ardında yatan faktörleri anlamadan mantıklı gelmez ve bunlar buzdağının görünmeyen yüzünde saklıdır. Buzdağının görünen yüzündeki unsurların altında yatan sebepler işte bu görünmeyen unsurlardır. Bu yüzden kültürü düşünürken buz dağının su altında kalan kısmı dini inanışlar, ilişki kuralları, aileye yaklaşım, teşvikler, değişime karşı hoşgörü, kurallara karşı tavırlar, iletişim şekilleri, rahat risk alma, devlet ve özel arasındaki fark, cinsiyet farklılıkları ve benzeri şeyleri içermektedir.

Farklı toplumsal cinsiyet rolleri anlayışı buna temel bir örnektir, özellikle Müslümanlıkta kadınların öncü bir rol oynamasına karşı çıkma gibi.

 

Eğer hepimizin birer ‘buz dağı’ olursa

Eğer kendi kültürel buz dağımıza yönelik sahip olduğumuz inançlar hakkında kendimizi sorgulamaya başlarsak belki de bu kavram ile alakalı daha iyi bir anlayışa ulaşırız.

                   

Lütfen kendinize aşağıdaki soruları sorun:

• Sözleştiğiniz birinin zamanında gelmemesi sizin için ne anlama geliyor – bu saygısızlık mı yoksa o kadar da kötü değil mi?
• Eğer birisi size doğrudan hatalı olduğunuzu söylerse bunu faydalı mı bulursunuz yoksa hakaret olarak mı algılarsınız?
• Bir toplantının küçük sohbetlerle başlaması – size göre iyi bir atmosfer yaratmak için önemli mi yoksa kaçışı olmayan bir dert mi?

 

Büyük ihtimalle bu sorulara cevap vermenin zor olduğunu fark edeceksiniz. Kesin ‘doğru’ ya da kesin ‘yanlış’ cevap yoktur. Sizin için doğru olan şey bu soruları okuyan başka biri için doğru olmayabilir.

Bu sorular kendi değerlerimizi, tavırlarımızı, iletişim alışkanlıklarımızı ve düşünce şeklimizi hedefler. Bunlar kendi kültürümüzün içerdiği ve doğduğumuz günden bu yana içselleştirdiğimiz unsurlardır. Kendi kültürümüzden yola çıkarak, diğer insanların görülebilir davranışlarını farklı şekilde yorumlarız: bu davranışlar bize oldukça ilginç, kabul edilebilir ya da kabul edilemez gelebilir. Kültürler arası anlaşmazlıklar gördüklerimizin beklentilerimizden farklı olmasından ötürü ortaya çıkmaz, sıklıkla fark ettiğimiz şeylerin bizi duygusal ve bilinçaltı seviyesinde derinden rahatsız eden şeyleri tetiklemesinden ortaya çıkar.

Buz dağı modelini hatırlıyor musunuz? Kültürler arası anlaşmazlık buz dağının görünmeyen yüzündeki iki (ya da daha fazla) unsurun çarpışmasından ortaya çıkar.

Tanım: Kültür nedir?

Savaş ya da siyasi baskılar yüzünden ülkenizi terketmek zorunda kaldığınızı hayal edin. Uzun bir yolculuktan sonra yabancı bir ülkeye varıyorsunuz. Nasıl hissederdiniz? Yeni bir çevrede yer edinmek için neler yapardınız? Kendinizi kaybolmuş hissedebilir ve büyük ihtimalle yolunuzu bulmak için bulunduğunuz yerin bir simgesini ve size tanıdık gelen noktaları bulmaya çalışırsınız. Size tanıdık gelen bu noktalar kültürel içgüdülerinizin zihninizde oluşturduğu unsurlardır. Zamanla uyum ve anlayış süreci kabullenmenizi sağlayacak ve sonunda şahsen size uygun kültürel unsurlarla bütünleştirecektir.

 

Kültürün pekçok tanımı vardır. henüz 1952 yılında Kroeber ve Kluckhohn ‘kültür’ teriminin 150’den fazla tanımını ortaya koymuşlardır (Kroeber & Kluckhohn, 1952). Aşağıdaki tanımlar, kültür teriminin en çok bilinenleridir. Kültür,

• çevrenin insan yapımı bir parçasıdır (Harry Triandis)
• zihnin toplu programlanmasıdır (Geert Hofstede)
• bir grup insanın sorunları çözme yöntemidir (Fons Trompenaars)
• Olağan şeyleri algılamamızı tanımlamak için oryantasyon sistemidir (Alexander Thomas)
• Belirsiz bir kavramdır (Jürgen Bolten)

Oryantasyon sistemi olarak kültür

 

Karmaşık Kültürler